Leeftijd is niet het probleem. Leeftijdsisme is

Iedereen wordt ouder: vanaf het moment dat we geboren worden, worden we ouder. Het is een onvermijdelijke, universele ervaring. Toch wordt het dagelijkse proces van ouder worden op de een of andere manier gezien als een negatieve ervaring, dankzij een vorm van vooroordeel dat bekend staat als 'leeftijdsisme'.

Wat is leeftijdsisme? Het is een bekrompen manier van kijken naar mensen - vooral oudere mensen - die ons stereotypeert op basis van onze leeftijd en onze individuele kenmerken over het hoofd ziet.

Ageïsme gaat ervan uit dat ouderen allemaal hetzelfde beperkte scala aan gedragingen, capaciteiten, voorkeuren, beperkingen en behoeften hebben. Onze individuele stemmen en levens worden onzichtbaar en mensen behandelen ons alsof de stereotype veronderstellingen waar zijn.

Ageism verwijst naar de stereotypen (hoe we denken), vooroordelen (hoe we ons voelen) en discriminatie (hoe we ons gedragen) gericht op mensen enkel en alleen op basis van hun leeftijd. (Australische mensenrechtencommissie)i

Gedurende lange tijd zijn leeftijdsgebonden taalgebruik en aannames onderdeel geworden van de manier waarop onze samenleving denkt. Dat betekent dat het moeilijk kan zijn om ze als een probleem te herkennen, maar dat zijn ze wel.

Ageïsme schaadt oudere mensen. Het veroorzaakt leed, ongeluk, verlies van waardigheid en respect, en eenzaamheid. Het kan leeftijdsdiscriminatie en ouderenmishandeling veroorzaken. Ageïsme is een mensenrechtenkwestie.

Ouder worden ontneemt ons niet onze rechten of onze individuele vaardigheden, doelen, dromen of behoeften - maar leeftijdsdiscriminatie kan dit effect wel hebben. Zoals de voormalige commissaris voor leeftijdsdiscriminatie Kay Patterson AO zei: "Leeftijd is niet het probleem. Leeftijdsdiscriminatie wel.'ii

Hoe ziet leeftijdsisme eruit?

Mensen met een ageïstische houding realiseren zich misschien niet dat wat ze zeggen, denken en doen schadelijk is. Misschien heb je je zelf niet eens gerealiseerd dat iets wat je hebt meegemaakt ageïstisch was. Daarom is het belangrijk dat we allemaal gaan praten over wat ageisme is en hoe het eruit ziet.

Hier zijn enkele voorbeelden van leeftijdsgebonden behandeling.

• Je wordt genegeerd of er wordt tegen je gepraat in winkels, op vergaderingen of op het werk.

• Als je iemand vertelt over onbeleefdheid, misbruik of oneerlijke behandeling die je hebt meegemaakt, word je afgedaan als 'oud', overdreven of 'je verbeeldt je dingen'.

• Mensen staan erop dingen voor je te doen die je zelf kunt doen.

• Mensen praten hard of langzaam tegen je zonder te vragen of je dat nodig vindt.

• Zorg- en andere dienstverleners praten langs je heen met je begeleider of verzorger.

• Gezondheidszorg wordt je geweigerd of je wordt niet serieus genomen omdat je symptomen 'typisch zijn voor iemand van jouw leeftijd'.

• Je meningen en bijdragen worden afgedaan als 'achterhaald'.

• Je krijgt op de een of andere manier het gevoel dat je te oud bent om je werk te blijven doen of de activiteiten die je leuk vindt.

• Mensen gaan ervan uit dat je geen technologie kunt begrijpen of gebruiken.

• Mensen gaan ervan uit dat je met pensioen bent.

• Als er ontslagen dreigen op het werk, denken mensen dat je er graag een wilt omdat je 'toch al aan het aftellen bent naar je pensioen'.

• Je sollicitaties voor een baan of promotie worden afgewezen, zelfs als je voldoende gekwalificeerd bent voor de functies.

• Je bent het mikpunt van grappen en stereotiepe opmerkingen over oudere mensen, ouderdom, ouder worden of er 'jong uitzien voor je leeftijd'.

  ---

Ageïsme op het werk: Het verhaal van Angeline*

Angeline werd 65 toen ze bij de overheid in Canberra werkte. Toen haar baan werd opgeheven, solliciteerde ze naar andere geschikte functies binnen hetzelfde departement. Maar ondanks dat ze gekwalificeerd was voor deze functies, kwam ze voor geen enkele functie in aanmerking om allerlei vreemde redenen. Op een dag hoorde men Angeline's manager en een collega zeggen: "Eigenlijk zou ze nu al met pensioen moeten zijn.

Angeline spande een rechtszaak aan tegen haar werkgever om te proberen haar baan te behouden, maar ze trok deze later in omdat het lang zou duren voordat de zaak was opgelost.

Het eindresultaat was dat ik uit een carrière moest stappen waar ik echt om gaf, minstens 3 of 4 jaar voordat ik er klaar voor was," zegt Angeline.

Waarom is leeftijdsisme belangrijk?

Ageïsme is een belangrijk probleem voor ouderen omdat het onze actieve en volwaardige deelname aan de samenleving beperkt en ons verhindert te leven zoals we dat willen. Dit heeft gevolgen voor onze waardigheid, werkgelegenheidskansen, geestelijke en lichamelijke gezondheid, relaties en socialisatie.iii

• Gepasseerd worden voor promoties of vacatures kan bijdragen aan financiële onzekerheid en een lager gevoel van eigenwaarde.

• Genegeerd worden en behandeld worden als onzichtbaar schaadt de geestelijke gezondheid en vermindert het sociale zelfvertrouwen.

• Buitengesloten worden van werkplekken, sociale activiteiten en gesprekken kan isolatie en eenzaamheid veroorzaken.

• Discriminatie kan barrières opwerpen bij de toegang tot diensten en hulpbronnen, waardoor de kwaliteit van leven afneemt.

• Discriminatie en onzichtbaarheid veroorzaken gevoelens van schaamte, woede, kwetsbaarheid en verdriet.iv

• Als leeftijdsgebonden houdingen, gedragingen, praktijken en beleid ons onze rechten ontzeggen, kunnen we zelfs te maken krijgen met ouderenmishandeling.

Als we ouder worden, hopen we dat onze familie, vrienden, dienstverleners en gemeenschap ons respecteren, ons erkennen, ons steunen en in onze behoeften voorzien. Helaas kan leeftijdsgebondenheid ertoe leiden dat dit niet gebeurt.

Ageïsme in de gezondheidszorg: Susan's* verhaalv

Susan, 82 jaar, kreeg geleidelijk ernstige artritis in haar handen. Ze gaat al jaren naar dezelfde huisarts, maar pas toen haar dochter Louise* de omvang van Susans pijn en misvormingen aan haar eigen huisarts beschreef, hoorden de 2 vrouwen dat de artritis al lang behandeld had kunnen worden. Toen Susan dit bij haar huisarts aankaartte, kreeg ze te horen: "Wat kun je verwachten op jouw leeftijd?" en "Op jouw leeftijd is het heel normaal om deze dingen te hebben.

Deze keer hield Susan vol. Ze werd doorverwezen naar een specialist in het ziekenhuis, die geschokt was dat ze niet 5 jaar eerder was doorverwezen. Susan had geen behandeling en medicatie gekregen vanwege haar leeftijd.

Ageïsme in Australië: de cijfers

Hoe vaak komt leeftijdsisme voor in Australië? In een onderzoek uit 2021 ontdekte de Australian Human Rights Commission dat:

• 64% van de oudere deelnemers voelde zich in de afgelopen 5 jaar anders behandeld vanwege hun leeftijd

• 47% had meegemaakt dat er op leeftijd gebaseerde veronderstellingen over hen werden gemaakt

• 28% was ongevraagd 'geholpen'

• 17% was afgewezen voor een baan.

In het onderzoek was 90% van alle deelnemers het ermee eens dat leeftijdsdiscriminatie (ten opzichte van welke leeftijdsgroep dan ook) bestaat en 60% gaf toe wel eens op leeftijd gebaseerde veronderstellingen over andere leeftijdsgroepen te hebben gemaakt.vi

Waar komt leeftijdsisme vandaan?

Mensen leven in samenlevingen. Samenlevingen ontwikkelen in de loop der tijd ideeën over hoe de dingen zijn, om mensen te helpen de wereld te begrijpen. Als die ideeën ingebakken raken in het gangbare denken, lijken ze 'natuurlijk' en denken we er misschien niet aan om ze in twijfel te trekken.

Bepaalde ideeën en opvattingen over ouderen en ouderdom hebben lange tijd wortel geschoten en daar komt ageisme vandaan. De gangbare Australische cultuur waardeert oudere mensen over het algemeen niet zoals sommige andere culturen, waaronder inheemse, dat wel doen.vii Net als veel andere westerse samenlevingen hebben we de neiging om de jeugd te verheerlijken en oudere mensen af te wijzen.viii

De betekenis die we toekennen aan oud zijn en het concept van leeftijdsidentiteit is sociaal geconstrueerd", zegt de Amerikaanse gerontoloog Tracey Gendron. Ons begrip van wat het betekent om "oud te zijn" bestaat omdat mensen het hebben geaccepteerd, niet omdat het bestaat in de objectieve werkelijkheid.'ix

Deze acceptatie van leeftijdsdiscriminatie als 'natuurlijk' heeft het probleem tot voor kort onaangeroerd gelaten. Voorvechter en campagnevoerder Dr. Marlene Krasovitsky zegt: "[We] moeten mensen ervan bewust maken hoe diepgeworteld en sterk getolereerd leeftijdsisme is geraakt. Het is een relatief nieuwe constructie voor mensen - totdat ze het ervaren ...

In de afgelopen 6 jaar is de [discussie] over ouder worden uitgebreid en is er veel meer begrip ontstaan voor ageism.

Ageïsme als ouderenmishandeling: Het verhaal van Peter*

Leeftijdsovertuigingen veroorzaakten financieel en psychologisch misbruik bij de 90-jarige Peter. Zijn zoon Andrew*, die financiële problemen had, geloofde dat Peter te oud was om zijn eigen geld nodig te hebben of te beheren. Andrew zag een antwoord op zijn eigen problemen en overtuigde Peter - en zijn huisarts - ervan dat hij dement aan het worden was.

Peter kreeg al snel medicatie die een kalmerend effect had, wat Andrew's claim ondersteunde dat zijn vader geen beslissingsbevoegdheid had. Andrew werd aangesteld als Peter's voogd en financieel beheerder met toegang tot en controle over zijn geld.

Het oplossen van deze situatie kostte Peter niet alleen extreem en langdurig leed, maar ook meer dan $40.000 aan medische onderzoeken, juridische kosten en voogdijhoorzittingen.

Ageïsme in de media

De media hebben de afgelopen decennia een grote rol gespeeld bij het in stand houden van ageism. De manier waarop oudere mensen in de media worden getoond, heeft de stereotypen versterkt en oudere mensen buiten de hoofdstroom van de samenleving geplaatst.

• Oudere mensen worden zelden getoond in de media. In 2013 was 14,2% van de Australiërs ouder dan 65 jaar, maar slechts 4,7% van de reclame-inhoud en slechts 6,6% van de redactionele media-inhoud bevatte iemand uit die leeftijdsgroep.x Screen Australia ontdekte dat in 2024 de 23% Australiërs ouder dan 60 jaar vertegenwoordigd zou zijn door slechts 6,7% van de hoofdpersonages in tv-drama's.xi

• Als er oudere mensen in beeld komen, zijn ze stereotiep en geven ze niet weer hoe gevarieerd het leven van mensen in werkelijkheid is. Het latere leven wordt vaak afgeschilderd als 'een tijd van zwakheid en achteruitgang' die conflicten met jongere generaties met zich meebrengt. Ouder worden wordt voorgesteld als "iets dat moet worden opgelost, bestreden of genezen".xii

Ben je leeftijdsgebonden?

Je zou wel eens verbaasd kunnen zijn! Veel vormen van vooroordelen zijn onbewust - houdingen die we hebben overgenomen uit de maatschappij om ons heen.

Veel Australiërs zien ouderen homogeen als aardig, sympathiek, beleefd, respectvol en goed in luisteren, maar ook als broze, inflexibele, vergeetachtige 'toeschouwers van het leven' die technologische vaardigheden en vitaliteit missen.[xiii] Is dat jouw perceptie?

Doe deze 2 minuten durende EveryAGE Counts-quiz om erachter te komen waar jij je bevindt op het spectrum van ageïsme.

Wat kunnen we doen tegen leeftijdsdiscriminatie?

Omdat ageïsme voortkomt uit lang gekoesterde sociale overtuigingen over ouderen, is het belangrijk dat we die overtuigingen veranderen. We kunnen nieuwe verhalen over ouderdom creëren - verhalen die de positieve kanten van ouder worden en de diversiteit aan ervaringen van ouderen weerspiegelen.

Veel Australiërs zijn van mening dat de verantwoordelijkheid voor het aanpakken van leeftijdsdiscriminatie vooral bij de overheid en de media ligt en dat de werkplek de belangrijkste omgeving is om hier iets aan te doen.[xiv] We kunnen echter allemaal een rol spelen bij het veranderen van de bredere perceptie van ouderen, ongeacht waar we ons bevinden.

Samen kunnen we dat:

• veranderen hoe we over ouder worden praten om leeftijddiversiteit te erkennen en te vieren, ons richten op oplossingen in plaats van problemen, echte verhalen vertellen in plaats van stereotypen, en leeftijdsgebonden termen vervangen

• onze stem verheffen als we getuige zijn van leeftijdsdiscriminatie, door op de situatie in te gaan of een formele klacht in te dienen bij relevante organisaties

• de vroegere en huidige bijdragen van ouderen aan de samenleving en hun individualiteit erkennen en waarderen

• bewustmakingscampagnes starten om een realistischer beeld te schetsen van ouderen en begrip te kweken tussen de verschillende leeftijdsgroepen

• nieuwe mediapresentaties van ouderen creëren om de ware diversiteit van de ervaring van ouderen te laten zienxv

• beleidshervormingen doorvoeren, zoals het versterken van antidiscriminatiewetten, het herzien van bestaand sociaal beleid en het ontwikkelen van een nationale mensenrechtenwet

• veranderingen op de werkplek doorvoeren, zoals het opleiden van wervingsmedewerkers om leeftijdsdiscriminatie bij aanname- en promotieprocessen te herkennen en uit te bannen; flexibele werkregelingen invoeren die rekening houden met de specifieke behoeften van ouderen; en vaardigheidstrainingen aanbieden zodat ouderen kunnen blijven werken als ze dat willen

• de belangenbehartiging op voeren om de sociale stem van ouderen te versterken, de media meer toegang geven tot ouderen als vertegenwoordigers en blijven lobbyen bij beleidsmakers.

*Namen zijn veranderd voor privacy